Spacerem po Kijowie – Sobór Sofijski

SOBÓR SOFIJSKI W KIJOWIE

Sobór Mądrości Bożej Sobór Sofijski – cerkiew w Kijowie został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Sobór Sofijski nie należy obecnie do żadnej organizacji religijnej i zarządzany jest tylko przez instytucje państwowe. Nie odprawiają się w nim żadne nabożeństwa.

Od maja 2005 r. 13. każdego miesiąca na Sofijskim majdanie „placu”, przed głównym wejściem na teren Soboru Sofijskiego odprawiana jest Modlitwa za Ukrainę. Udział w niej biorą przedstawiciele wszystkich tradycyjnych chrześcijańskich kościołów kraju, modląc się o jedność i przyszłość Ukrainy. Również modlitwy odbywają się w dniu 24 sierpnia – Dniu Niepodległości Ukrainy.

Soborowi nadano przydomek „matki cerkwi ruskich”. Budowa Soboru Sofijskiego w Kijowie została zapoczątkowana przez Włodzimierza Wielkiego w 1011 r., a zakończona przez syna Jarosława Mądrego w latach 1017-1018. W Soborze ulokowane zostały pierwsze w Rusi Kijowskiej- szkoła i biblioteka, tutaj też został pochowany w 1054 r. Jarosław Mądry. Sofija Kijowska była także rezydencją metropolitów, a po przeniesieniu ich siedziby na ziemie północno-wschodnie – biskupów kijowskich. Sobór Sofijski w Kijowie, jako ważny ośrodek, był narażony na niebezpieczeństwa. W 1169 r. obrabował go książę włodzimiersko-suzdalski Andrzej Bogolubski, który zrujnował Kijów, żeby przenieść centrum polityczne Rusi na jej północno-wschodnie tereny. Później Sofija Kijowska rujnowana była przez ordy mongolskie. Nie dziwi, więc współczesny widok Soboru Mądrości Bożej w Kijowie ma bardzo mało wspólnego z jego pierwotnym wyglądem.

Współczesnego kształtu sobór nabrał w XVII w., przebudowany w stylu barokowym. W jego wnętrzach zachowały się jednak freski i mozaiki z XI-XII w. – dzieła bizantyjskich i ruskich mistrzów. Z tego okresu pochodzi około 3 000 m2 fresków i 260 m2 mozaik, w których wykorzystano 177 odcieni różnych kolorów, a tło obowiązkowo jest złotym. Większość kostek mozaik ma wielkość 1 cm2, jednak są i mniejsze, o wielkości 0,25 cm2, używane do przedstawiania drobnych detali, na przykład twarzy.

Szczególnie cenne są mozaiki zdobiące centralną kopulę (Chrystus Pantokrator) i główny ołtarz soboru. Prawdziwym arcydziełem jest 6-metrowa mozaika przedstawiająca Matkę Boską modlącą się ze wzniesionymi dłońmi – Oranta. Ścianę, na której znajduje się ta mozaika, nazywają „ścianą niezniszczalną”, ponieważ pozostawała ona całkowicie nienaruszona nawet w najgorszych dla Sofii Kijowskiej czasach.

Na trzech ścianach naprzeciwko ołtarza głównego było malowidło przedstawiające rodzinę księcia Jarosława Mądrego. Do czasów obecnych przetrwał tylko wizerunek księcia. W północnej nawie bocznej soboru znajduje się sarkofag Jarosława Mądrego, ważący około 6 ton. Wykonany jest z białego marmuru i ozdobiony wykutymi na nim krzyżami, greckimi monogramami Chrystusa, motywami roślinnymi i zwierzęcymi.

Sofija Kijowska ma piękny ikonostas z XVIII w. W 1934 r. jego Carskie Wrota, pokryte złotem i srebrem zostały rozmontowane, pocięte na kawałki i roztopione. Ocalałe ich fragmenty zdeponowano w skarbcu Państwowego Funduszu Rezerw Walutowych ZSRR. Na początku XXI w. te wrota zostały odnowione, a w 2008 r. przywrócone na swoje stare miejsce. Wielki wkład w odnowienie Carskich Wrót Sofii Kijowskiej wnieśli polscy konserwatorzy o pracy, których Telewizja Polska nakręciła film dokumentalny „Srebrne Wrota”.

Współczesne wymiary soboru wynoszą: długość – 37 m, szerokość – 55 m, wysokość – 29 m. Budowla posiada dwie kondygnacje i 9 apsyd. Wieńczy ją 19 kopuł, z których 8 posiada starą formę sferyczną, a 11 – barokową-gruszkowatą. Obok soboru w latach 1699-1707 została zbudowana dzwonnica nadbramna, której wysokość obecnie wynosi 76 m. Ze starych jej dzwonów zachował się tylko jeden – „Mazepa”, o wysokości 125 cm i średnicę 155 m. Przez bramę, którą wieńczy dzwonnica, wchodzi się na teren przynależący do soboru. Przykościelny kompleks tworzą także: inne bramy wjazdowe, barokowy XVIII-wieczny refektarz z cerkwią, siedziba metropolity, bursa, celi, konsystorium oraz mieszkalny korpus bracki.

Ceny biletów.